Op veler verzoek een nieuwe top vijf van boeken die ik cliënten aanraad in het kader van het verbeteren van hun relatie. Ze staan in willekeurige volgorde, alhoewel: de nummer 1 is er wel een waarvan ik zeg: altijd lezen. En bij voorkeur in het zicht van je partner, want neem van mij aan: je wilt er met elkaar over in gesprek raken. Dus koop de papieren versie, in de boekhandel bij voorkeur. En als ze het niet hebben, bestel het daar dan met de opmerking ‘ik ben eigenlijk verrast dat het er niet staat’, daar doe je een volgende koper een groot plezier mee.
(De eerder verschenen top 5 lees je hier terug)
Nummer 5: Inzicht over Gaslighting kan nooit enig kwaad
‘Het Gaslight Effect – Verborgen narcisme’
‘Ben ik nou gek aan het worden? Zou ik dat echt verkeerd onthouden hebben?’
‘Zo is hij niet altijd hoor.’
‘Ik ben ook zo onhandig, eigenlijk kan ik weinig goed doen.’
Als je jezelf regelmatig op deze gedachten of uitspraken betrapt, dan moet je zeker het boek ‘Het Gaslight effect – verborgen narcisme’ van dr. Robin Stern lezen. De titel verwijst naar een film uit 1944 met Ingrid Bergman in de hoofdrol en gaat over een echtpaar, waarvan de man doelbewust probeert zijn vrouw tot waanzin te drijven, zodat hij haar erfenis in beheer krijgt. Het boek geeft inzicht in het patroon in sommige relaties, waarbij een van de partners onbewust geestelijke manipulaties inzet, om controle over de andere partner te krijgen. De ander gaat mee in het patroon, omdat goedkeuring en liefde van de eerste partner als onmisbaar worden ervaren. Kortom: beide partners houden deze manipulatie in stand in de rol van gaslighter en gaslightee. In subtiele vorm komt gaslighting in veel relaties voor en is het weliswaar niet mooi, maar ook niet heel schadelijk. Een relatie wordt er vooral ongelijkwaardig van en daarmee op termijn niet houdbaar. Echter, als het een constante is van een partner naar de ander, dan is sprake van mentale mishandeling die doorbroken moet worden. Als je het gevoel hebt dat dit je overkomt, is een e-book misschien een goed idee. Alhoewel een narcistische partner met gaslight-neigingen doorgaans niet geïnteresseerd is in wat zijn vrouw leest. Valt de man-vrouw generalisatie je op? Klopt: doet het boek ook op basis van praktijkbevindingen. Maar weet dat er ook narcisme bij vrouwen voorkomt en dat dit ernstige vormen van gaslighting kan aannemen, tot Münchhausen by proxy aan toe. Maar daarover hier niet verder.
Nummer 4: lees, herlees, kijk en luister naar Esther Perel
‘Liefde in Verhouding’
Haar nieuwe podcast seizoen van de reeks ‘Where should we begin?’ is net uit en wederom de moeite van het luisteren waard (idee voor aan de waterrand, zonnebril op, oortjes in). Maar niet voordat je dé bestseller van deze Vlaamse psychotherapeut hebt gelezen: ‘Liefde in Verhouding’ (oorspronkelijke titel ‘the State of Affairs’, Harper 2017). Ik herlees het iedere zomer, omdat de taal, de serieuze lichtheid, de betrokkenheid vrij van moralistische oordelen me iedere keer treft als een warm zomerbriesje. De titel is misleidend, het gaat over zoveel meer dan affaires, het gaat over relaties in de moderne tijd waarin o.a. Hollywood, smartphone, emancipatie, #metoo en vrij beschikbare porno meer invloed hebben op onze relaties dan ouders en de kerk. We zijn langer bij elkaar dan ooit, zijn langer gezond en vitaal, verlangen meer geluk en plezier, willen veiligheid en verrassing, vertrouwen en spanning, mystiek en transparantie en alles ineen van die ene soulmate met de ‘wow-factor’. En dan botsen we op de realiteit dat dit misschien teveel is gevraagd. Maar hoe dan? Esther geeft antwoorden, stelt vragen, laat je nadenken om tot eigen inzichten te komen. En dat in een vlot leesbare stijl. Ik denk dat ze volgend jaar weer in de top 5 staat. Hopelijk met een nieuw boek.
Nummer 3: solide Old School: John M. Gottman
‘De zeven pijlers van een goede relatie’
‘The Seven principles that make Marriage work’ klinkt zoveel lekkerder dan ‘De zeven pijlers van een goede relatie’ maar ik zou toch de Nederlandse vertaling aanraden, omdat het boek van Gottman (Harmony Books 1999/2015) een echt werkboek is met vragenlijsten en invuloefeningen. En dat zijn er best veel, dus dan is het prettig als de taal niet in de weg zit. Is het allemaal rocket-science (raketwetenschap)? Nee dat is het zeker niet en gelukkig maar. Wel is het een prettig boek om samen te lezen en te kiezen welke vragen je naar elkaar zou willen stellen en kunt beantwoorden. Ikzelf werd vrolijk van de zevende pijler die in het Engels ‘Create Shared Meaning’ heet en gaat over het werken aan een gezamenlijke taal en visie, het koesteren van gezamenlijke tradities en gewoonten. Dat leverde mooie verbindende gesprekken op in huize Schram en die gun ik iedereen. Koop een hard copy en kopieer de vragenlijsten waarmee je samen aan de slag gaat. Vele uurtjes spelplezier.
Nummer 2: alleen voor Mannen (en vrouwen van die mannen) iets van David Deida
‘The Way of the Superior Man’
Lastig om dit aan te raden, omdat ik hem soms niet te eten vind. Maar er is een boek van Deida wat ik wel met veel plezier las, omdat het -ik vrees 
grotendeels onbedoeld- een Provocatieve insteek heeft en dat past mij als Provocatief Coach. Ik zeg ‘onbedoeld’ omdat uit ander werk van Deida echt wel het beeld opdoemt van een alpha-mannetje dat zijn alpha heel erg koestert in het kader van een consistent marketing verhaal. Maar goed, deze mix kan een boek opleveren dat de moeite waard is om te lezen. Waarom is ‘the Way of the Superior Man’ de moeite waard? Omdat het snel geschreven en makkelijk leesbaar is voor iedere man. Omdat het van een lichte binnenhuis-psychologie is die mijn inziens nooit enige kwaad kan en voor veel mannen net behapbaar is. Het is de masculiene samenvatting van alle weetjes over vrouwen in hoofdstukken van maximaal vier bladzijden. En het is de ideale aanjager van gesprekken tussen stellen die door hem gestart kunnen worden met bijvoorbeeld de vraag: ‘Zeg schat, hier staat dat ik het gemoed van de vrouw moet bezien als het weer: het kan even heftig zijn met hagel en regen, maar het kan ook zomaar weer omslaan. Dus eigenlijk moet ik me vooral afvragen of ik me in jouw klimaat wel thuis voel. Herken jij dat?’ Of de vraag: ‘Schat, hier staat dat ik een vrouw moet kiezen, die vooral ook heel erg voor mij kiest, doe jij dat nog iedere dag vol enthousiasme?’ En dan guitig over je zonnebril haar in de ogen kijken. Zelfs Tony Robbins raadt het boek aan.
Nummer 1: Poef! Marshall B. Rosenberg verbetert zelfs eenzijdig je relatie
‘Geweldloze Communicatie’
Stel dat je in plaats van
‘Ja maar jij bent altijd weg op zaterdag’
Zou zeggen
‘Ik zie er zo naar uit om op Zaterdag samen iets leuks te gaan doen, zoals we aan het begin van onze relatie zo deden’
Als je dit boek hebt gelezen wil je niet anders meer dan het leren en doen: Geweldloos communiceren. Marshall B. Rosenberg’s boek ‘Geweldloze Communicatie’ helpt je om je echte gevoelens te onderscheiden van gedachten en verhalen in je hoofd. Hij maakt je bewust van de manier waarop we betekenis geven aan gebeurtenissen en hoe je ook oordeelvrij zou kunnen kijken. Je leert te gaan spreken in belangen, verlangens en behoeften vanuit jezelf en je leert hoe de ander uit te nodigen om hetzelfde te doen. In mijn praktijk zie ik keer op keer hoezeer het werken met de technieken van Geweldloze Communicatie de spanning tussen partners kan oplossen, hoe ze elkaar wél kunnen horen en zich instemmend nieuwsgierig leren open stellen. De technieken werken zo goed, dat ik er in het najaar workshops aan wil wijden. Misschien heb jij die niet nodig, als je dit boek leest met een arceerstift en de telefoon op stil. Het is de moeite waard.
NB: Verwacht niet een pageturnende easy-read of althans, benader het niet zo. De schrijver was -hij overleed in 2015- klinisch psycholoog en oprichter en directeur van het International Center for Nonviolent Communication. Hij stond groten der aarde bij tijdens ingewikkelde onderhandelingen bij grote bekende conflicten en heeft zijn leven lang gewerkt om in politiek, onderwijs en bedrijfsleven de principes achter Geweldloze Communicatie te doen postvatten. Dus ja: het boek kent veel passages die niet over relaties gaan, maar die je wel kunt vertalen naar situaties in je relatie. Veel lees- en leerplezier!