Is de seks in jouw relatie ook al stuk of zijn er andere relatieproblemen?
Niemand kon in december heen om de documentaire ‘Mijn seks is stuk’ van Lize Korpershoek. De documentaire neemt ons mee in haar -wat mij betreft moedige- persoonlijke zoektocht naar antwoorden op de vraag: kan ik mijn seks repareren? Lize heeft een relatie met Tim Hofman (van dat pijnlijke interview met VVD’er Klaas Dijkhof over de negenjarige asielzoeker Nemr) en ze vindt hem na drie jaar nog altijd geweldig leuk, aantrekkelijke en nog veel meer. Maar de zin in seks met Tim is in de loop van het tweede jaar van de relatie bij Lize verloren gegaan. En dat vinden ze beiden lastig. En dan vooral Tim, want die past zich aan. Tim wil trouwens het liefst seks met Lize. Maar hij wil ook wel een soort minimum frequentie halen, desnoods met een andere partner. Dan kunnen ze bij elkaar blijven. Of niet, maar dat kan om allerlei redenen zijn, ook buiten de seks. Kortom: ingewikkeld.
De problemen waar dit stel tegenaan loopt, zien we veel tijdens relatietherapie. Een verschil aan behoefte die op zeker moment fnuikend wordt in de relatie. En dan helpt het natuurlijk om onderzoek te doen en hulp te zoeken, zoals Lize heeft gedaan.
Hoe langer de relatie hoe minder seks
Een oude volkswijsheid leert dat als je in het eerste jaar van je relatie voor iedere vrijpartij een erwt in een pot doet en na het eerste jaar voor iedere vrijpartij een erwt uit diezelfde pot haalt, de pot nooit meer leeg raakt. Het zou zomaar kunnen. Al lijkt de kans mij steeds kleiner worden. We worden gemiddeld steeds ouder en blijven langer vitaal dan onze (groot-)ouders. En seks ‘moet’ van de bladen en buitenwereld, dus het komt niet meer zomaar van de agenda af.
Vrijwel ieder stel constateert dat de vlammen van de eerste periode zeker na geboorte van kinderen beginnen te sluimeren en soms zelfs doven. Ergens las ik dat onderzoek liet zien dat vijftig procent van de relaties na een tweede baby functioneel ‘seksloos’ wordt. Minder dan tien keer per jaar, betekent dat in de meeste definities.
Verschil in zin bij de partners
Verschil in behoefte aan seks is alomtegenwoordig in relaties. Het cliché is dat hij vaker wil dan zij, maar andersom is bezig aan een opmars. Zin kan gaan over frequentie, maar ook over de ‘hoe’ van de seks. Wensen en verlangens verschillen en veranderen in de tijd. Weinig twintigers zijn bezig met BDSM, bij veertigplussers is het een dingetje, zeker sinds Vijftig tinten Grijs. Een stel dat begint als high school lovers heeft een hele uitdaging om het in bed met elkaar spannend te houden en niet te vervallen in ‘knoppen en hendels seks’. Zeker na de komst van kinderen. De vraag die in de praktijk nogal eens terugkomt: hoe maak je je fantasieën bespreekbaar? Hoe kom je met elkaar over de de drempel om van tortelende tienerseks de overstap te maken naar je verlangens als midlifer, als je aan zelfvertrouwen hebt gewonnen en schaamteloos achter je eigen taboes hebt durven gluren? Ik zeg wel eens: ‘sommige stellen sluipen behoedzaam door hun relatie, in de angst dat de gordijnen links en rechts van het pad zouden opwaaien en de taboes zichtbaar zouden maken die beiden niet durven aankaarten…’
Ik zie de documentaire van Lize daarom vooral als dit ‘achter de gordijnen gluren’. En dan niet alleen bij zichzelf; ook binnen de relatie met Tim.
Lize vraagt zich af: ben ik Fysiek stuk?
Ondanks het feit dat ze de seks met Tim in het begin wel heel leuk vond, sterker nog ‘langer leuk dan ooit tevoren’, laat Lize aan
het begin van de documentaire toch onderzoeken of ze iets mankeert. Want een pilletje of kleine ingreep: dat zou wellicht fijn zijn.
Dat blijkt niet zo te zijn. Haar respons op porno is normaal, zegt de dokter. Haar lichaam doet aan opwinding. Maar haar geest hobbelt niet mee met haar lichaam. En dat verrast de seksuoloog niet, want het fenomeen non-concordance is al lang bekend. Het is bijna vergelijkbaar met de knie-reflex: het lichaam reageert op prikkels, ook als het bewuste brein niet zoveel van die prikkels vindt. Zo’n beetje als de ochtenderectie bij mannen.
Is Lize dan psychisch stuk?
Als het niet aan haar fysiek ligt, dan moet het wel aan de psyche liggen. Want er is iets stuk, nietwaar: Tim heeft nog wel zin in haar maar zij niet in hem! Een kwestie van wegstrepen.
Wie de reacties op de documentaire leest, kan wrange vruchten plukken van een veeltakkige boom. Huiskamerpsychologen en boze mannen weten wel raad: Lize doet het niet goed want ze praat de seks stuk. Ze heeft niet geleerd lief gehad te worden. De vroege dood van haar vader (ze was vijf jaar) maakt verbinden met een man voor haar lastig. De depressiviteit van haar moeder maakt dat ze teveel met de ander en te weinig met haar eigen plezier bezig is. Ze is te breinig, een beetje autistisch misschien. Als millennial heb je het druk en veel te kiezen: al die stress helpt niet.’ En ga zo maar door.
Ik vind het allemaal wat. Ben je de zin in vrijen kwijt, krijg je de complete DSM-V op je voorhoofd geplakt. Ik doe daar niet aan mee. Lize is gewoon oké. Zelf concludeert ze dan ook aan het eind van de documentaire: ‘Mijn seks is gewoon mijn seks.’
Relatiedynamiek
Je zou dus ook best kunnen zeggen: hoe spannend is die hele Tim nou eigenlijk in de loop van de relatie? In eerste instantie nog een beetje onbekend voor Lize (Zou hij echt zo open en eerlijk zijn? Is hij echt vriendelijk en geïnteresseerd? Of speelt hij een rolletje en zit er een gemene narcistische lastpak onder die vriendelijke glimlach? Spannend!), maar na bijna twee jaar weet ze het wel: die Tim die deugt echt! Iedere vrouw gun je zo’n partner! Maar daarmee dooft haar vuur. Letterlijk zegt ze: ‘op het moment dat ik me niet meer onzeker voelde over ons, verdween het verlangen’. Kortom: Tim biedt haar rust en veiligheid en dat blijkt geen afrodisiacum. Is het dan werkelijk zo dat ‘een beetje fout eigenlijk best goed is, voor het in stand houden van de erotische chemie’?
Als gedoe rond seks leidt tot relatieproblemen
Relatie is een werkwoord. Of zoals ik het liever zeg: een kluswoord. Af en toe is er een klus te doen. Maar het moet toch niet op werk gaan lijken.
Als je beiden niets mankeert, blijft er niet veel anders over dan ‘dingen proberen’. De adviezen die relatietherapeuten geven zijn legio. Strelen zonder bijbedoelingen, knuffelen zonder plan, naakt tegen elkaar aan in bed gaan liggen, elkaar fysiek opnieuw ontdekken, speeltjes in huis halen, samen erotische films kijken of elkaar erotische boeken voorlezen. Sommige stellen gaan op tantrische massage cursus of bezoeken de Kamasutra beurs of een erotisch feest, al dan niet met een pilletje.
Inderdaad: met het een zul je meer hebben dan met het ander. En toch is het interessant om alle opties te overwegen: als je een leven lang samen blijft, helpt het om dit thema open te houden, bespreekbaar te blijven maken, op de agenda te zetten voor regelmatige kwetsbare gesprekken.
Esther Perel: nieuwe tijden, nieuwe vragen
Steeds vaker kom ik in de praktijk mensen tegen, die wél met elkaar verder willen nadat een van beiden een affaire heeft gehad. De invloed van de bestseller ‘Liefde in Verhouding’ van de bekende relatie- en sekstherapeute Esther Perel speelt hierin zonder meer een rol. Veel stellen hebben haar vlogs al gevonden op internet of haar boeken gelezen als ze in de praktijk komen. Ze komen met de vraag die Esther Perel zo prachtig heeft geformuleerd: Hoe moet het nieuwe relatie-contract eruit zien, nu het oude niet meer werkt? En natuurlijk hebben deze stellen tegelijkertijd handvatten nodig voor de rouwverwerking rondom het verloren gaan van het oude contract.
Een optie die daarbij steeds vaker op tafel komt is de eventuele keuze voor het loslaten van de strikte monogamie binnen de relatie. Dit is een ontzettend spannend pad. Ik adviseer dan vaak eerst eens de serie Wanderlust op Netflix te bekijken. Het schetst een eerlijk beeld van hoe dingen kunnen gaan, als je als stel in een situatie van een affaire en dus verraad belandt. En uiteraard komt in deze serie het stel voorbij het verraad en sluit een nieuw ‘non monogaam contract’.
Een volgende stap kan dan zijn om met elkaar in gesprek te gaan aan de hand van het boek ‘Opening Up’ van Tristan Taormino. Haar boek geeft ontzettend veel inzichten en handvatten en daarmee een zee aan gespreksstof voor ieder stel dat durft achter de gordijnen van hun taboes te kijken. Ook voor een stel dat nooit dit pad op wil gaan, is het gesprek erover interessant, verbindend en verdiepend. Tenminste, dat zou het moeten zijn.
En wat betekent dit voor Lize en Tim?
Ze zijn jong, intelligent, in staat tot zelfreflectie. Ze communiceren ogenschijnlijk makkelijk en open met elkaar. Ze zijn elkaar toegenegen, hebben een sterke verbinding en vriendschap. En ze hebben al veel geprobeerd en onderzocht.
In de documentaire oppert Tim de mogelijkheid dat hij er een minnares ‘bij neemt’ om zijn seksuele verlangens in te vullen. Afgezien van de vraag of er na deze documentaire een vrouw is die deze rol voor hem zou willen invullen: ik zou ze adviseren eerst eens te praten over een gezamenlijk pad. Want Lize vond seks in het begin met Tim wel degelijk leuk en de moeite waard. Ze heeft al eens lichtjes met een vrouw gevreeën en dat vond ze niet onprettig. Zou dan het uitnodigen van een extra vrouw voor een trio niet meer voor de hand liggen, dan dat Tim zelf op pad gaat? Wie weet wat het met Lize doet om Tim te delen? En dan is er nog een zee aan mogelijkheden om samen te onderzoeken, voordat Lize tegen Tim zou hoeven zeggen: ‘Oké Tim, doe jij je ding maar, Want mijn seks is nu eenmaal mijn seks’.