Seks in de relatie: van Relatieprobleem naar Relatiekans

Toen ik mijn vorige blog herlas, realiseerde ik me opnieuw hoezeer ook ik vastzit in oude terminologie en denken als het gaat om seks. Ik heb het bijvoorbeeld gewoon over voorspel, terwijl dat de terechte vraag oproept ‘voor welk hoofd-spel is dat dan het voorwerk?’. En dan staat de Penis-in-Vagina-seks (PIV’en) dus toch tekstueel als hoofdmenu geserveerd. En zo zijn er meer voorbeelden, waar ik beter op ga letten. Ik ga het proberen in deze blog een beetje beter te doen.

Esther Perel en seks

Gelukkig tref ik in mijn praktijk steeds meer mensen die Esther Perel al hebben beluisterd of gelezen. Voor de meesten is zij een verademing en helpen haar inzichten veel koppels zonder dat ooit een relatietherapeut bezocht hoeft te worden. Drie citaten uit haar boeken passeren in mijn praktijk veelvuldig de revue, reden om ze hier nader uit te lichten.

Nummer 1:

Als de seks goed is, is het tien procent van de relatie. Als de seks slecht is, is het negentig procent van het relatieprobleem.
-Esther Perel-

Is de erotiek verdwenen door verlies aan verbinding?

In de bijna zeven jaren dat ik nu als relatietherapeut actief ben, is het nog vrijwel niet voortgekomen dat een stel bij me komt met als probleem: ‘onze seks is niet goed/hapert/is afwezig/is niet voor ons beiden bevredigend’. Een enkele keer staat op het intake formulier een hint naar iets met ‘intimiteit’. Dit is vrijwel altijd op het formulier van de man en dan betreft het doorgaans het volledig ontbreken van fysieke intimiteit over een langere periode, soms van jaren. Meestal komt een stel omdat op het intake-formulier sprake is van heftige ruzies, slechte communicatie, een affaire die is uitgekomen of doodse stilte en verveling onderling. Als ik vervolgens ergens in het intakegesprek vraag hoe het zit met de erotiek onderling, dan geeft 95% aan, dat het daarmee al heel lang slecht gesteld is. De vraag is dan: wat is de kip en wat het ei? Is de erotiek verdwenen door verlies aan verbinding of is de verbinding verbroken door het afsterven van de erotiek? Een eenduidig antwoord is zelden te geven.

Eroticism is een cruciale factor in een liefdesrelatie

Omdat passie en erotiek (ik zeg bewust niet ‘seks’, waarover later meer) als één van de drie pijlers van de relatie worden gezien, kun je je als relatietherapeut niet veroorloven daar niet met het stel naar te kijken. De andere twee pijlers vriendschap en betrokkenheid respectievelijk intimiteit, veiligheid en kwetsbaarheid, komen in vrijwel alle praktijken ruim aan bod, hoor ik altijd van stellen die meerdere therapeuten hebben gezien. Maar passie en erotiek laten veel therapeuten en coaches onbesproken. Is dat verlegenheid of ongemak met het onderwerp? Of is dat vanuit de visie dat als alles een beetje beter gaat, een hernieuwd bruisend seksleven een resultante vormt? Ik volg hierin Esther Perel die erotiek een belangrijk onderwerp van gesprek vindt. Eroticism is een cruciale factor in een liefdesrelatie en je mag er als therapeut niet van uitgaan, dat als het ruziën is gestopt, het vertrouwen hersteld en de communicatie verbeterd, de erotiek weer vanzelf op gang komt. Sterker nog: misschien heeft minimaal één van beide partners wel vooral nodig, dat de erotiek weer op de agenda komt, voor er sprake kan zijn van het stoppen van de ruzies, verzachten van de communicatie en herstel van verbinding en vertrouwen.

Erotiek als de spiegel van de relatie zien

En daarom vraag ik er altijd vrij snel naar in het eerste gesprek. Want we moeten het erover hebben en soms al snel. Want als we erotiek als de spiegel van de relatie zien, dan kan informatie hierover ons dichter bij een doorgang brengen. In een van de sessie zal ik dan ook het koppel vragen de tijdlijn van hun erotisch leven te beschrijven. Hoe was het in de verliefde fase? Hoe en wanneer stroomde het nog tussen heb beiden? Wanneer kwam een kink in de kabel? Hoe zijn ze daarmee om gegaan? Hoe is het daarna verlopen? Hoe beleven de partners de erotiek nu in de relatie? Zijn er verlangens en wensen? Zijn er patronen en dogma’s die we kunnen aanpakken? Als partners dit verhaal vertellen, zeker als het over het begin gaat, dan is er vaak een twinkeling, een lachen en even een moment van elkaar weer zien als die vroege geliefde.. En dan kan er veel moois volgen.

Nummer 2:

Sex is not an act you do, it is a place you go. -Esther Perel-

Hoe vaak doen wij het?

Hoewel het woord Sex expliciet in dit citaat van Perel staat, weten degenen die bekend zijn met haar werk, dat zij het hier heeft over een brede definitie van Seks, die ze doorgaans aanduidt met het woord Eroticism. Waarom is dat zo relevant? Welnu, velen van ons (en dan vooral mannen) kennen aan het woord Seks slecht de betekenis Penis-in-Vagina’en toe. Anders gezegd: als je aan een man vraagt hoe hij zijn seksleven beoordeelt, dan evalueren veel mannen dat als ‘hoe vaak doen wij HET?’

En dat is problematisch om allerlei redenen. Allereerst kom je dan te zitten met zo’n begrip als ‘voorspel’ en ‘naspel’, wat dan dus alles is wat gebeurt vóór respectievelijk ná het PIV’en. Aangezien een minderheid van alle vrouwen een orgasme door PIV’en kan krijgen, is dat hele ‘omspel’ dus vooral relevant. Daarnaast is dat HET bij mannen doorgaans een vaste cascade gericht op zijn orgasme. Zit daar niet een veel te sterke ‘doelgerichtheid’ op? En hoe leuk is dat doelgerichte PIV’en eigenlijk? Zouden we -zoals in tantra al gebruikelijk- het orgasme niet een heel ander belang moeten geven?

De orgasme-kloof

De discussie over de orgasme-kloof is relevant voor iedereen en vooral voor hen die een orgasme nastreven. Maar lang niet iedereen heeft een orgasme nodig om een moment van erotisch plezier met zijn partner te beleven… Ik herinner me een echtpaar waarbij het naakt intiem samenzijn was gestopt omdat hij geen voldoende bestendige erectie meer kon krijgen. Ze misten het beiden enorm om van elkaars naaktheid te genieten, maar zijn potentie-verlies had hem schuchter gemaakt. Nadat zij hem vertelde dat zijn erectie nog nooit een wezenlijke rol in haar orgasme had gespeeld, hervonden ze met elkaar het plezier in heerlijke vrijpartijen. Orgasmes waren nu óók expliciet geen doel meer, maar een incidentele welkome trilling in een prachtig landschap van genieten.

Perel trekt Eroticism overigens veel breder: met elkaar lachen in het theater, dansen op een ‘80s party, samen zingen in de keuken, elkaar inzepen tijdens het douchen, stoeien, knuffelen. Een schalkse blik, een dubbelzinnige opmerking: allemaal kunnen ze onderdeel zijn van de erotiek binnen een liefdesrelatie. Duidt zij er niet op dat het veel meer gaat om een sfeer en dynamiek die je samen oproept, die een relatie zinderend maakt? Ik denk dat als we met zijn allen die visie erop na zouden houden, veel lichtheid en plezier herwonnen kan worden. En het tellen kan stoppen, dat ook.

Nummer 3:

De beste garantie voor geweldige seks, is een nieuwe partner.
Dus wordt een nieuwe partner voor je eigen partner. -Esther Perel-

Wat is er mis met het plannen van een date-night?

Misschien wel de grootste misvatting is dat Seks alleen maar spontaan mag gebeuren. Maar wat is er mis met het plannen van een date-night waarin een grote waarschijnlijkheid voor seks wordt ingesloten? Het biedt de mogelijkheid om onszelf in de stemming te brengen. Om te zorgen dat we uitgerust zijn, ons beste beentje voor te zetten, ook al in de periode vooraf. Om iets leuks aan te trekken, als de beste versie van onszelf naar de date te komen. Het biedt de mogelijkheid om iets uitdagends te organiseren, buiten jullie comfortzone wellicht! Want bewezen is dat als je zorgt voor een adrenaline-rush tijdens een actieve spannende date, de verbinding tussen jullie sterker wordt.

Laat een kant van jezelf zien die je partner nog niet kent

En kijk of er een mogelijkheid is om je partner te verrassen met een nieuwe outfit. Of dat je een rollenspel opzet op locatie of na thuiskomst. Of verras met een uitje dat je partner nooit van je had verwacht, waarvoor je je hebt voorbereid, ingelezen. Laat je partner versteld staan van je kennis of flair. Laat de voorbereiding eens mooi doorschemeren, laat een kant van je zien, die je partner nog niet kent. Spreek een andere taal, wees doortastender of speelser of verlegener dan anders. Kortom: maak het spannend voor je partner.. Vind je dit lachwekkend? Ongemakkelijk? Schaamrood op de kaken? Perfect! Allemaal reacties die duidelijk maken dat er iets in je loskomt wat buiten je comfort zone ligt. En dat is een secret ingrediënt voor een spannende leuke erotische ontmoeting tussen twee mensen die dachten elkaar door en door te kennen.