In de Esther Perel Discussiegroep op Facebook werd deze week gesproken over de aanstaande scheiding van Bill en Melinda Gates. Een Amerikaanse vrouw vroeg de groep hoe het nou toch kon dat het huwelijk na ruim een kwart eeuw alsnog kon mislukken en of er goede tips waren om een huwelijk wel te laten slagen, waarna een heel relaas over haar eigen relatieperikelen volgde ter onderbouwing.
Ik las haar bericht een paar keer en hoezeer ik ook mijn best deed, ik begreep niet waar haar vraag vandaan kwam. Wat was volgens deze US-citizen dan precies mislukt aan dat huwelijk van Bill en Melinda? Ben ik dan een relatietherapeut zonder diagnostische vaardigheden?
‘Het is toch een een kwestie van verwachting?’ redeneerde ik mezelf tot rust.
Ik ben op feestjes geweest die ‘s nachts tot een einde kwamen in fel TL-licht: volkomen geslaagd. Ik ben naar voorstellingen geweest waar we na twee uur uitzinnig stonden te klappen voor een briljante uitvoering. En toen ik het ouderlijk huis verliet, was dat toch niet omdat ons bestaan als compleet gezin was mislukt? Integendeel, het was zo’n groot succes dat ik daags na mijn achttiende verjaardag op mezelf kon wonen als jongvolwassene. Dat vonden we toen heel gewoon.
In geen van die gevallen was de verwachting, dat het tot aan de dood moest duren. Het mocht eindigen op een hoogtepunt, na een slotakkoord of als start van een nieuwe levensfase. Richting het huwelijk van Bill en Melinda leefden kennelijk andere verwachtingen. ‘Til death do us part!’ en dan ook geen dag of minuut korter. Dat is de impliciete norm die we met zijn alleen gewend zijn te hanteren in onze Westerse samenleving. Is dat nou eigenlijk handig of wenselijk?
Leven in gevangenschap is gezond
Ik zag deze week de Twents Nederlandse film De beentjes van Sint Hildegard met een aandoenlijke Herman Finkers in de hoofdrol. Zijn filmvrouw Gedda redt op zeker moment het leven van deze Jan en ze trouwen. Ze blijft Jan echter vijfendertig jaar lang redden. Met verse kopjes koffie, met een jas tegen de regen en een sjaal tegen de wind. Ze weet wat hij moet doen en vooral ook wat hij moet laten. En ze kan het weten, want ze is “manja koem louwde” gepromoveerd op de bijdrage van de vrouw aan het leven van de man. “Een getrouwde man leeft gemiddeld veertienhonderd dagen langer, dan een alleenstaande man”, zo spiegelt ze haar studenten in de film voor.
Zonder verder te spoilen (want ga deze film vooral kijken): mijn vrouw en ik kwamen tot een vrolijk gesprek. ‘Dus als je nou maar bij me blijft, dan word je veertienhonderd dagen ouder!’ Triomfantelijk keek zij met grote bruine ogen door haar plus-bril naar dit zielige hoopje man, dat kennelijk niet zonder haar kon. ‘En een leeuw wordt in gevangenschap makkelijk twintig, terwijl hij in het wild de vijftien nauwelijks haalt, dus laten we die allemaal vangen en opsluiten’, zo riposteerde ik. Met een ‘tja, zo kun je er ook tegenaan kijken’ liep ze naar de keuken om thee voor ons te zetten. ‘Wij leven gelukkig samen in het wild, schat’, lachte ik nog vrolijk.
Een plek waar je de beste versie jezelf kunt worden
Ik werk vanuit de visie dat een relatie een piek moet zijn, waar beide partners de beste versie van zichzelf kunnen worden. Dat betekent allereerst voor mij dat je elkaar dingen gunt. Ruimte en tijd voor groei, persoonlijke ontwikkeling en probeersels en experimenten. Want als je doet wat je deed, krijg je wat je kreeg. Stilstand wordt vaak achteruitgang, dus dat wil je niet.
De relatie is ook de plek waar je elkaar eert, koestert en stimuleert. Soms ook prikkelt en uitdaagt. Waar je op een constructieve manier feedback geeft en elkaar af en toe een liefdevol en speels de spiegel voor houdt: ‘was dit wat je bedoelde? wilde? zocht?
Een veilige setting, waar je beiden kwetsbaar kunt zijn. Waar je durft te praten over wensen en verlangens. Dat je in die gesprekken bij de ander allereerst instemmende nieuwsgierigheid ontmoet, gevolgd door vragen die verdiepen en verbreden. Dat je beiden nieuwe dingen mag voorstellen voor jezelf of beiden en dat je in gesprekken met elkaar steeds de verwachtingen over en weer inclusief de grenzen die er soms bij horen, kunt bespreken. Dat je soms even op de ander mag leunen en als nodig ook de steun voor de ander kunt zijn. Dat je samen vorm geeft aan ‘rots en golven’. En dat je beiden handelt vanuit een goede intentie en daarop vertrouwt vanuit de ander.
Wat geen toegevoegde waarde heeft, mag eindigen
Terug naar Bill & Melinda Gates: geestig vond ik de suggestie op social media dat we de verklaring voor de scheiding konden vinden in de woorden ‘Micro en Soft’. En groots vond ik de persverklaring van Bill en Melinda zelf waarin ze stelden ‘niet te geloven als stel verder te kunnen groeien in de nieuwe fase van hun leven’. Voordat ze trouwden hadden ze al zeven jaar gedate. Ze vonden hun inspiratie voor de foundation tijdens een reis door de armste gebieden van Afrika. Ze kregen drie kinderen waarover we nooit een wanklank horen. Ze zijn open over de investeringen in relatietherapie en het werk dat ze samen hebben verzet om met elkaar te blijven groeien. En nu wijst alles erop dat ze in harmonie en respectvol uiteen gaan. Melinda ziet af van partneralimentatie: afgezien van het feit dat het voor haar zou gaan om een ‘achter-de-komma-bedrag’, is het voor mij een teken dat het koppel streeft naar een staat van volledige autonomie. Zodat ze van daaruit op zoek kunnen naar een nieuwe plek van groei.
We kunnen duizend dingen vinden van William Henry Gates III en Melinda Ann French en hun Gates foundation. Nergens vind ik een aanwijzing voor een ‘mislukt huwelijk’. Dat mijn oordeel anders uitvalt over de verstikkende relatie tussen Gedda en Jan, zal in dit licht niemand hoeven verbazen.