Vertrouwen herstellen na een affaire
En dan kom je erachter dat je partner al maanden of jaren er een tweede leven op na houdt. Je hebt een complete app-geschiedenis gelezen en foto’s en filmpjes gezien op een smartphone die nog niet in screen-lock was geschoten. Of je hebt een mailwisseling gevonden in een openstaande computer. Of je vond in de navigatie-geschiedenis in de auto een aantal hotels waar niemand had hoeven zijn. Je confronteert je partner en alles ligt in duigen: jullie hebben in verschillende werelden geleefd. De ander dader, jij slachtoffer; of andersom. Leugens, verzwijgen, hypocrisie en bedrog. Hoe vertrouw je je partner ooit nog, nu niets meer is zoals het leek?
‘Bij verwerking gaat het om motieven, niet om feitelijke details’
- Esther Perel -
Twee mensen in shock: dan gaat veel mis.
Degene die de affaire ontdekt raakt in shock. Een geschiedenis moet worden herschreven. Tijdlijnen worden nagelopen, plekken en momenten raken besmet. Nachtenlang vertwijfeling, terugdraaien van de film in je hoofd: Speelde het toen al? Had ik eerder signalen gezien? Had ik het kunnen voorkomen?
Degene die de affaire heeft gehad, is ook in shock: ineens is de bubbel geklapt en ligt het leven in miljoen scherven. Raak ik alles kwijt? Waarom heb ik het zover laten komen? Komen de kinderen het te weten? Kan ik ooit nog vrienden en familie onder ogen komen?
Wanneer je deze blog leest, is deze eerste fase van shock waarschijnlijk voorbij. Het zullen heftige dagen tot weken geweest zijn. Misschien zijn heel veel detailvragen gesteld: Hoe lang al? Hoe vaak? Waar? Wat deden jullie? De ‘dader’ zal geprobeerd hebben het leed zo klein mogelijk te houden, leugentjes om bestwil, drie in plaats van zes, ‘stommiteit en alcohol’, ‘het betekende niets’. Onbevredigende gesprekken die niet hebben gerustgesteld, maar steeds meer vragen oproepen. En sommige antwoorden zullen meer pijn hebben aangericht, dan verzacht. Van de regen in de drup.
Ook kan het zijn dat (een van-) beiden het aan teveel mensen heeft verteld. Simpel gezegd: familieleden (ouders!) informeren is een slecht idee. Het advies is om allebei maximaal twee vrienden in vertrouwen te nemen, die jullie beiden een warm hart toedragen. Partijdigheid en sensatie liggen helaas snel op de loer en helpen op geen enkele manier.
Hoe wel verder? Hoe herstellen na een affaire?
Boosheid en verdriet zijn slechte raadgevers, maar natuurlijk was er na het ontdekken van de affaire even niet zoveel anders dan dat. En er is twijfel of het ooit nog hersteld kan worden en of het überhaupt te vergeven is, wat is gebeurd. Het is begrijpelijk en logisch, maar voor herstel is iets anders nodig, andere gesprekken met andere vragen en antwoorden.
Laat mij jullie helpen om dit te onderzoeken, want het antwoord op de vraag ‘is herstel mogelijk na een affaire? is zeker positief: ‘Jazeker kan het vertrouwen terugkomen. En veel stellen die dit hebben meegemaakt zullen beamen dat hun relatie uiteindelijk eerlijker, completer en dus beter is geworden. Soms is een crisis nodig om te komen tot een nieuw begin, een nieuwe balans, een verdieping die je niet voor mogelijk had gehouden.
Meerdaags Relatieweekend
Samen met Anne Campagne begeleid ik stellen die zoeken naar het antwoord op de vraag 'Scheiden of Blijven?'. In een twee- of driedaags programma krijgen jullie inzicht in de relatiedynamiek en kunnen jullie overtuigd raken van de juiste keuze voor beiden.
Drie eerste tips voor de ‘dader’.
1. Trauma helen kost tijd en soms heel veel tijd. Voor het ‘slachtoffer’ is het belangrijk dat er erkenning is voor de pijn die is veroorzaakt. Dus dader: steeds opnieuw woorden geven aan je spijt en schaamte over het leed dat je hebt aangericht: dat is in de eerste periode echt cruciaal. Natuurlijk was er gemis en waren er motieven; het zat tussen jullie waarschijnlijk niet honderd procent goed… Maar dat komt later allemaal wel aan bod. Nu is er een wond, die verzorging en liefdevolle aandacht nodig heeft. En die heb jij te geven. Want ook als je niet met elkaar verder gaat, moet je verder als ouders van kinderen of als vrienden binnen een sociaal netwerk. Dus dader: houd je rechtvaardiging en uitleg bij jezelf, totdat de ander ernaar kan luisteren. En dat heeft tijd nodig.
2. Neem voorlopig de verantwoordelijkheid voor het voeren van de gesprekken over het gebeurde. Vooral mannen denken: als we het er niet over hebben, dan verdwijnt het vanzelf naar de achtergrond. Maar zo werkt het niet. Waar je niet naar toe moet willen, is dat het slachtoffer het gevoel heeft er niet meer over mogen te beginnen, omdat de dader dan boos wordt en zich afsluit. Dat is niet waar je moet uitkomen. Dus ‘dader’: wees alert op signalen bij je partner van pijn, woede of verdriet en adresseer deze. Stel dan vragen als ‘gaat het schat?’, ‘wil je het erover hebben?’, ‘speelt er een vraag door je hoofd waarop ik antwoord kan geven?’. Als jullie ergens heen gaan waar lading van de affaire op zit: check even in bij je partner. Als je voelt dat je partner niet kan slapen: geef het even aandacht. Door die verantwoordelijkheid te nemen, help je voorzichtig het vertrouwen te herstellen.
3. Laat schuldgevoel en schaamte over het gebeurde in jezelf toe. Helaas zijn we geneigd om ons imago zoveel mogelijk te beschermen en overeind te houden, ook tegen onszelf. Met dat mechanisme zorgen we ervoor dat we ‘met onszelf kunnen leven’, ook na een schaamtevolle daad. We zoeken rechtvaardiging in onszelf, vinden dat de ander ook een aandeel te nemen heeft. En echt: daar kan veel waarheid in zitten. Alleen is de timing kort na de affaire nog te vroeg. Pas als het stof is neergedaald, de woede blijvend is gezakt, verdriet en angst meer op de voorgrond zijn gekomen; pas dan is het tijd om naar de twee kanten van het verhaal te gaan kijken. Dus wees geduldig als je een doorgang wilt naar herstel van de relatie.
Een belangrijke tip voor het slachtoffer
Wat je nu gaat lezen, wil je misschien niet allemaal horen. En toch helpt het als je het leest.
Je partner was en is niet alleen maar slecht, leugenachtig en onbetrouwbaar. Affaires komen ook in harmonieuze liefdevolle relaties voor. De affaire heeft mogelijk niets met jou te maken, maar alles met een worsteling die je partner doormaakt. Een affaire is zelden een afwijzing van jou als partner, maar eerder een afwijzing van je partner naar zichzelf die werd uitgeleefd in een affaire waarin je partner iets hervond, beleefde, zocht. En misschien had het wel iets met jou te maken, maar hadden jullie samen niet de veilige bedding om het bespreekbaar te kunnen krijgen. Dat gebeurt in relaties, dat we om de harmonie in stand te houden zaken niet zeggen of onze wensen, behoeften en verlangens niet durven onthullen.
En tot slot: weet uit de praktijk dat ‘shit from the past, can turn into fertilizer for the future…’
Belangrijk is dat je zoveel mogelijk vermijdt naar details te zoeken en vragen. Realiseer je dat die antwoorden je nooit meer verlaten en je uiteindelijk niet zullen helpen. Esther Perel zegt: stel liever niet de detective-vragen, maar wel de onderzoek-vragen. Je zoekt immers naar motieven waar je het met elkaar over kunt hebben, niet naar feiten die niet meer zijn terug te draaien en op je netvlies kunnen blijven hangen.
In mijn praktijk krijg je een handout met de vragen die helpen. Ik heb ze opgedeeld in ‘Vijf gesprekken van Herstel’. Als de juiste vragen daadwerkelijk worden beantwoord, komen jullie in rustiger vaarwater, waar het weer mogelijk is gesprek te komen, vooruit te kijken. En groeit op zeker moment voorzichtig het vertrouwen.
Wel hulp, gaan garantie
Onderzoek heeft aangetoond dat voor ongeveer tien procent van de mensen een affaire van de partner onoverkomelijk blijft, hoeveel moeite er ook in wordt gestoken. En toch is hulp bij de gesprekken nuttig, omdat je samen oud wordt als ouders en grootouders, ook als je uit elkaar gaat.
Het goede nieuws: voor negentig procent van de mensen geldt dat een contract 2.0 mogelijk is. Een ander contract en een nieuw fundament, want het oude heeft niet gewerkt. En soms hoor ik terug: ‘de affaire van mijn partner was schandelijk, maar uiteindelijk het beste wat ons heeft kunnen overkomen.’