In Volkskrant Magazine van 7 mei stond een boeiend artikel van Margot Pol, waarin zij vrouwen aan het woord laat voor wie het moederschap ronduit tegenvalt. Ik vind het verfrissend om te zien dat dit taboe eindelijk op tafel komt. Want ik zie ze veel in de praktijk: vrouwen die zich opgesloten voelen in de moederrol, terwijl de maatschappij en niet in de laatste plaats hun eigen moeder hen inprent dat ‘moeder’ de mooiste rol is die je als vrouw te spelen hebt. Hele dagen geitenboerderij, alweer een wandeling naar de speeltuin, nog maar eens een knutselboek aanschaffen: ach man, het is zo leuk. Althans, dat wordt je geacht te vinden.
Ook ik herinner me de dag dat ik als vader geboren werd nog precies. Daar stond ik op een verloren 24 november ineens een maxi cosi met kind vast te gespen in mijn haastig geparkeerde lease-auto voor de draaideur van Flevoziekenhuis Almere. Je staat op als man, en net na de thee ben je ineens vader en krijg je zomaar een levend wezentje mee naar huis. Waar ik ooit voor een asiel-poes een pittige intake, lang vragenformulier en een huisbezoek van twee bedaagde dames over me heen moest laten komen, stond ik nu zomaar ineens pats boem met een behoeftige nestblijver in een druilerige sneeuwbui. Je ziet het niet aankomen: ineens draait je leven, je liefde, je aandacht om de baby, die je vol vertrouwen wordt meegegeven door een afdeling verloskunde, die wel zal weten wat ze doen. Maar jij hebt geen idee.
Na een dag of vier was de nieuwigheid er wel af en kon ik weer heerlijk aan het werk. Mijn vrouw bleef nog een paar maanden thuis en toen onze dochter net drie maanden oud was, vonden we plek op een 24/7 crèche. Papa-dag, mama-dag, 3 lange crèche dagen: voor ons werkte het prima. Omdat mijn vrouw veel in het buitenland werkte, miste ze de eerste stapjes, de eerste hapjes aubergine, de maandvieringen en veel meer eerste keren en jubilea. En gek genoeg was zij het niet die dat erg vond, maar keek de hele omgeving haar meewarig aan. Wat voor moeder was zij eigenlijk?
In het artikel van Margot Pol kwamen wij daarom vooral veel herkenning en erkenning tegen. Helaas komen de mannen van de geïnterviewde vrouwen niet aan het woord, waardoor ze een beetje overkomen als egoïstische verwende yoga-millennials die hun man voor het karretje hebben weten te spannen. Ik vermoed dat het genuanceerder ligt. Maar feit is dat de opgevoerde vrouwen hun gezin hebben verlaten om hun eigen ambitie na te streven, hun eigen authentieke leven te leiden. Ik zeg: hulde! Dat zouden meer vrouwen moeten doen!! Mits in overleg met hun man of (bijna) ex.
Het grote taboe: spijt hebben van je kinderen
We weten allemaal dat het aller- aller- allerergste wat je als kind te horen kunt krijgen, is ‘dat je niet gewenst was’. En dus is het bijna onmogelijk om hardop te zeggen, dat je het achteraf misschien anders had gedaan, andere keuzes had gemaakt ten aanzien van gezinsvorming. Maar als je dat wel zo voelt, dan is het belangrijk dat je daarvoor een veilige bedding aantreft in de vorm van een partner die geduldig luistert en niet begint te jij-bakken (ja maar jij wilde kinderen) of erger (wat ben jij voor een ontaarde moeder?). En omdat mannen dit gesprek niet zullen starten, denk ik dames/vrouwen/moeders, dat jullie dit moeten aankaarten binnen de relatie. Dat je kenbaar maakt wat het voor je betekent, welke offers je hebt gebracht, welke belemmeringen je ervaart. En daarna mag je aangeven wat je hierin voor jezelf wenst en verlangt. Welke veranderingen je misschien wilt in taakverdeling, blijvend of tijdelijk.
Praten jullie erover?
Het zou zomaar kunnen zijn, dat jullie ook in de klassieke Nederlandse na-oorlogse christelijke valkuil zijn gestapt: hij het gas op de carrière, zij een klein baantje naast het moeder- en huisvrouwschap. Dat je deze blog leest, zegt misschien al dat dat begint te wringen, of dat allang doet. En dat is begrijpelijk. Want we hebben allemaal geen idee wat we ons op de hals halen als we eigen kinderen nemen. Die van de buren, broers en zussen en vrienden kun je uit zetten, wegsturen of negeren. Maar die van jezelf nemen wellicht onthutsend veel meer plek in je leven in, dan je ooit hebt kunnen voorstellen. En dan is het de kunst om daarover met elkaar te praten. Want de grootste vergissing die je kunt maken, is dat de één -meestal hij- weer vol aan het werk gaat, terwijl zij het gevoel heeft in de rol van suf-muts terug te vallen. Natuurlijk staat er veel tegenover en komt er veel voor terug, maar het beneemt ook heel veel, de offers die jonge vrouwen brengen zijn gigantisch. En daarover wordt te weinig gesproken. En in mijn praktijk zie ik dat dat tot grote relatieproblemen kan leiden.
De vrouwelijke cyclus
Met cliënten bespreek ik vaak de rollen-cyclus ‘minnares – broedmachine – geboortekanaal – jonge moeder – minnares/moeder’. Deze cyclus kent veel hinderpalen en gevaren. Zo zijn er mannen die onrustig worden van het inrichten van de babykamer bij het groeien van de buik en in een oprisping nog even een kleine lelijke affaire beginnen. Even frequent tref ik mannelijke cliënten die bijna niet uit het trauma van de bevalling komen en hun vrouw als beschadigd geboortekanaal blijven zien. En er is natuurlijk de archetypische man die zich eerst voelt afzakken naar de tweede- en later naar de derde plaats, als opeenvolgende baby’s liefdevol worden aangelegd aan de melkklieren, die ooit zijn favoriete speeltjes waren. Als een man geen prater is, dan kan hier veel mis gaan.
De terugkeer naar de rol van minnares was voor jou misschien al niet makkelijk door alle fysieke veranderingen, dan wordt het extra lastig als je man ook nog met zijn stuk traumaverwerking zit en bovendien geen prater is. Regelmatig valt het dan stil in de slaapkamer: hij reikt niet meer uit, jij hebt teveel andere dingen aan je hoofd. Als je dan gedurende de jaren daarna merkt dat je je werk en collega’s mist en wel een keer een ander gesprek wil hebben dan over de kinderen, en je bespreekt dit niet open en eerlijk met elkaar, dan kan het zomaar zijn dat je uit elkaar drijft. Fysiek verdwijnt de verbinding en emotioneel ga je gescheiden levens leiden.
Verlangens en behoeften uitspreken: doen.
Wil je soms even tijd voor jezelf? Wil je full time aan het werk? Wil je een plek waar je kinderen je niet kunnen storen? Wil je uitgaan en op stap zonder even aan de kids te moeten denken? Wil je tripjes maken met vriendinnen? Wil je af en toe even niets moeten, niets hoeven, nergens druk om hoeven te maken? Dan wil je kennelijk af en toe even vakantie van je rol als moeder! En daar heb je recht op, want dan kan vader uitstekend inspringen. Durf gerust een beetje egoïstisch te zijn! Mannen zijn er trouwens beter in: veel kerels zie je op zondagochtend gewoon op de racefiets stappen of achttien holes op de golfbaan slaan met een groepje maten. Meer dan vrouwen voelen zij zich gerechtvaardigd om tijd en ruimte voor zichzelf in te nemen. Hier kunnen vrouwen veel van leren, en dat mag jij dus ook. Als jij je klemt voelt zitten, jezelf wel eens afvraagt of het niet anders kan en mag in je gezin, achteraf andere keuzes had willen maken, beter had willen weten waaraan je begon: praat erover met je omgeving. Allereerst je partner, je beste vriendinnen, je moeder. En als het problematisch wordt: kom met je vent eens langs, dan maken we samen alles veilig bespreekbaar.